W najbliższych tygodniach w serii postów na blogu przybliżę temat współpracy zawodnika z psychologiem sportu.  Będę pisała m.in. o tym jak wyglądają początki, o korzyściach jakie może ona  przynieść oraz metodach, technikach i narzędziach wykorzystywanych w psychologii sportu.

Jak wyglądają początki pracy z psychologiem sportu? Kiedy najlepiej rozpocząć taką współpracę? Na co zwrócić szczególną uwagę? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.

Początek współpracy

Sportowcy rozpoczynając pracę z psychologiem sportu reprezentują różne dyscypliny, prezentują bardzo zróżnicowany poziom sportowy, mogą dopiero rozpoczynać  swoją przygodę ze sportem lub mieć za sobą nawet  10 lat treningów i liczne medale, a ich umiejętności mentalne również znajdują się na odmiennym poziomie. Dlatego za każdym razem ta współpraca będzie wyglądała inaczej. W każdej z dyscyplin sportowych można wyszczególnić specyficzne dla niej umiejętności techniczne, taktyczne, motoryczne i mentalne, na których rozwój  zawodnik kładzie największy nacisk.

Bardzo dobrym momentem na rozpoczęcie współpracy z psychologiem jest okres po zakończeniu sezonu startowego, a przed rozpoczęciem sezonu przygotowawczego. Psycholog potrzebuje czasu, aby poznać zawodnika, zaplanować z nim pracę i wprowadzić metody i techniki pracy psychologicznej. Nie od razu widoczne są też efekt tych działań. Ważne, by poznane metody zawodnik miał możliwość sprawdzić i wyćwiczyć w trakcie treningów, dopiero później mogą one zostać wprowadzone w sytuacji zawodów.

Natomiast rozpoczęcie współpracy w trakcie sezonu ma bardziej charakter interwencyjny. Często na skutek słabszych wyników zawodnik lub zawodnik wraz z trenerem decydują się na pracę z psychologiem sportu. Warto wiedzieć, że w sytuacji, gdy zawodnik ma jeden start za drugim, nie ma dużej przestrzeni do wprowadzania i ćwiczenia nowych metod i technik. W tym momencie szczególnie istotny jest spokój i komfort zawodnika. Psycholog wprowadzając nowe metody musi uważać, aby tego nie zaburzyć. Wszystkie podejmowane działania mają wtedy charakter doraźny i służą przede wszystkim uspokojeniu sytuacji. Na efekty pracy z psychologiem sportu trzeba poczekać, ale może to być sygnał do podjęcia długofalowej współpracy.

Motywacja zawodnika do pracy i kontakt psychologa z trenerem

Szczególnie ważna dla psychologa jest sama motywacja zawodnika do pracy psychologicznej. Czy przychodzi na spotkanie ponieważ kazał mu trener lub rodzice, czy jest to jego własna inicjatywa? Współpraca z psychologiem sportu jest dobrowolna i to sportowiec  powinien zdecydować czy czuje chęć i potrzebę takich spotkań.  Drugą kwestią jest postawa trenera wobec współpracy zawodnika z psychologiem sportu. Zdarza się, że zawodnik nie chce informować  o tym trenera, bądź też trener nie widzi potrzeby i sensu w takiej współpracy. Utrudnia to samą współpracę zawodnika z psychologiem, ale nie uniemożliwia jej.  Trener pełni bardzo ważną rolę w życiu zawodnika, jest dla niego autorytetem, spędzają ze sobą bardzo dużo czasu i naturalnym jest, że sportowiec liczy się ze zdaniem szkoleniowca. Dobry kontakt na linii psycholog-trener to spore ułatwienie w trakcie współpracy psychologa z zawodnikiem.

Wzajemne oczekiwania i wizja pracy

Psycholog rozpoczynając rozmowy z zawodnikiem lub też trenerem i zawodnikiem, poznaje ich oczekiwania względem współpracy i przedstawia swoją wizję pracy. W tym momencie ważne jest dokładne określenie oczekiwań przez obie stron oraz ustalenie zakresu kompetencji psychologa i czasu trwania współpracy. Budowanie wzajemnego zaufania pomiędzy zawodnikiem a psychologiem i psychologiem a trenerem wymaga czasu i cierpliwości, ale szczegółowe określenie formalnych warunków współpracy zdecydowanie ułatwia ten proces.

Warto pamiętać, że psycholog nie ma gotowego schematu według, którego postępuje w pracy z zawodnikiem. Na początku musi przede wszystkim poznać zawodnika, specyfikę jego dyscypliny i wyzwania przed jakimi obecnie staje zawodnik. Ma to pomóc mu w wyznaczeniu wraz ze sportowcem obszarów do pracy i stworzeniu planu treningu mentalnego.

Na tym etapie bardzo pomocne dla  psychologa jest obserwowanie zawodnika w trakcie treningów i zawodów lub ewentualne obejrzenie nagrań np. z meczów. Wraz z zawodnikiem przeprowadza też diagnozę umiejętności mentalnych, technicznych, fizycznych i taktycznych zawodnika i proponuje obszary do dalszej pracy.

Rozpoczynając współpracę z psychologiem określ swoje oczekiwania, zadawaj pytania i dowiedz się w jaki sposób pracuje psycholog. Ważne byś czuł się komfortowo w tej relacji.

Na koniec zapraszam do przeczytania na portalu „Dookoła Pracy” dość obszernego wywiadu z Beatą Mieńkowską – Psychologiem Sportu Klasy Mistrzowskiej.  W wywiadzie Beata Mieńkowska opowiada nie tylko o pracy psychologa sportu  i wyzwaniach przed jakimi on staje, ale również m.in. o trudnościach, jakie napotykają na swojej drodze sportowcy i cechach szczególnie przydatnych w sporcie. http://dookolapracy.pl/pomysl-odcinek-psycholog/

Literatura:

Blecharz, J. (2006). Psychologia we współczesnym sporcie–punkt wyjścia i możliwości rozwoju. Przegląd Psychologiczny, 49(4), 445-462.

Hemmings B. (2014). Radzenie sobie z dystraktorami w krykiecie, W: B. Hemmings, T. Holder (red.), Psychologia sportu. Studia przypadków, Warszawa: PWN.

Lane A. M. (2014). Konsultacja na ringu: współpraca psychologiczna z zawodowym pięściarzem z tytułem mistrza świata, W: B. Hemmings, T. Holder (red.), Psychologia sportu. Studia przypadków, Warszawa: PWN.

Morris, T., Summers, J. (1998), (red.). Psychologia sportu: strategie i techniki, Warszawa: COS.

Wódka K. (2006). Współpraca zawodnika z psychologiem, W: D. Parzelski (red.),  Psychologia w Sporcie. Teoria, Badania, Praktyka, Warszawa: Wydawnictwo UW.